การช่วยชีวิตฉุกเฉิน ด้วยเครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้า AED

ในชีวิตประจำวัน เหตุการณ์ไม่คาดคิดสามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่ ทุกเวลา  ไม่ว่าจะเป็นที่ทำงาน ห้างสรรพสินค้า หรือระหว่างออกกำลังกาย หลายครั้งผู้ที่ดูแข็งแรงอาจเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลันขึ้นอย่างกะทันหัน หากไม่ได้รับการช่วยเหลือทันทีภายในไม่กี่นาที โอกาสรอดชีวิตจะลดลงอย่างรวดเร็ว

“เครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้าอัตโนมัติ (AED)” จึงเป็นอุปกรณ์สำคัญที่ทุกคนควรรู้จักและสามารถใช้ได้ เพราะเครื่องนี้สามารถช่วยฟื้นการเต้นของหัวใจให้กลับมาทำงานได้อีกครั้ง การเรียนรู้การใช้เครื่อง AED ไม่เพียงช่วยเพิ่มโอกาสรอดชีวิตให้ผู้ป่วยเท่านั้น แต่ยังเป็นการสร้างความพร้อมให้เราเป็น “ผู้ช่วยชีวิต” ได้ในยามฉุกเฉินจริงๆ

รู้จักกับ “เครื่อง AED”

เครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้าอัตโนมัติ (Automated External Defibrillator : AED) คือ เครื่องมือช่วยชีวิตผู้ที่หัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน โดยเครื่องจะทำการ วิเคราะห์จังหวะการเต้นของหัวใจ และ สั่งให้ช็อกไฟฟ้าเมื่อจำเป็น เพื่อให้หัวใจกลับมาเต้นในจังหวะปกติอีกครั้ง

ปัจจุบันเครื่อง AED ได้ถูกติดตั้งในที่สาธารณะหลายแห่ง เช่น สนามบิน ห้างสรรพสินค้า สถานศึกษา โรงแรม และสถานที่ราชการ เพื่อให้ประชาชนทั่วไปสามารถใช้ช่วยชีวิตได้อย่างทันท่วงที ก่อนทีมแพทย์จะมาถึง

ภาวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน (Cardiac Arrest)

ภาวะนี้คือ ภาวะที่หัวใจหยุดบีบตัวอย่างกะทันหัน ทำให้เลือดไม่สามารถสูบฉีดไปเลี้ยงสมองและอวัยวะสำคัญได้ ผู้ป่วยจะหมดสติ ไม่หายใจ และไม่มีชีพจร
หากไม่ได้รับการช่วยเหลือภายใน 4 นาที สมองจะเริ่มขาดออกซิเจนและเกิดความเสียหายถาวรได้

การช่วยชีวิตเบื้องต้น (CPR) ร่วมกับการใช้เครื่อง AED อย่างรวดเร็ว ภายใน 3-5 นาทีแรก จะเพิ่มโอกาสรอดชีวิตได้มากกว่า 70%

ขั้นตอนการใช้เครื่อง AED อย่างถูกต้อง

1. เปิดเครื่อง AED

• เปิดเครื่องและ ฟังคำแนะนำจากเสียงเครื่อง เครื่องจะมีเสียงบอกขั้นตอนทีละลำดับอย่างชัดเจน
• หากเป็นรุ่นมีหน้าจอ จะมีภาพหรือข้อความแสดงให้ดูด้วย

2. ติดแผ่นนำไฟฟ้า (Electrode Pads)

• เปิดเสื้อผู้ป่วยให้เห็นหน้าอกชัดเจน
• เช็ดเหงื่อหรือน้ำออก (หากมี) เพื่อให้แผ่นติดแน่น
• ติดแผ่นนำไฟฟ้า 2 แผ่นดังนี้
• แผ่นที่ 1 : วางใต้กระดูกไหปลาร้าด้านขวา
• แผ่นที่ 2 : วางบริเวณชายโครงด้านซ้าย (ใต้รักแร้ซ้ายเล็กน้อย)
• แผ่นจะมีภาพแสดงตำแหน่งให้ดู

ห้ามติดทับเครื่องกระตุ้นหัวใจเทียม (Pacemaker) หรือบริเวณที่มีบาดแผลเปิด

3. ให้เครื่องวิเคราะห์จังหวะหัวใจ

• เครื่องจะเริ่ม “วิเคราะห์จังหวะหัวใจ” โดยอัตโนมัติ

• ในช่วงนี้ ห้ามสัมผัสตัวผู้ป่วยเด็ดขาด เพราะจะรบกวนการวิเคราะห์ของเครื่อง

• เครื่องจะแจ้งผลว่า

• “ไม่ควรช็อกไฟฟ้า” → ให้เริ่มทำ CPR ต่อทันที

• “ควรช็อกไฟฟ้า” → เครื่องจะเตือนให้กดปุ่ม “SHOCK”

4. ช็อกไฟฟ้า (Defibrillation)

• เมื่อเครื่องแจ้งให้ช็อกไฟฟ้า ให้ ตรวจสอบความปลอดภัยก่อนกดปุ่ม
• ตะโกนเสียงดังว่า “ฉันถอย คุณถอย ทุกคนถอย”
  เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีใครสัมผัสตัวผู้ป่วย
• จากนั้นกดปุ่ม “SHOCK” เพื่อช็อกไฟฟ้า

การช็อกไฟฟ้าจะส่งกระแสไฟฟ้าเข้าสู่หัวใจ เพื่อกระตุ้นให้หัวใจกำหนดจังหวะการเต้นใหม่อีกครั้ง

5. ทำ CPR ต่อเนื่องหลังการช็อก

• ทันทีหลังช็อก ให้ทำ การปั๊มหัวใจ (CPR) ต่อทันที ตามจังหวะที่เครื่องแนะนำ
• ปั๊มเป็นเวลา 2 นาที (ประมาณ 5 รอบการกด 30 ครั้งและเป่าปาก 2 ครั้ง)
• จากนั้นเครื่องจะให้วิเคราะห์ซ้ำอีกครั้งโดยอัตโนมัติ

ทำขั้นตอนนี้วนซ้ำไปเรื่อยๆ จนกว่า

• ผู้ป่วยมีการเคลื่อนไหวหรือหายใจเอง
• ทีมแพทย์หรือเจ้าหน้าที่ฉุกเฉินมาถึง