4 ระยะอาการ ข้อเข่าเสื่อม

“ข้อเข่าเสื่อม” เป็นโรคกระดูกและข้อที่หลายคนมักคิดว่าเกิดขึ้นเฉพาะกับผู้สูงอายุ แต่ความจริงแล้วสามารถเกิดได้กับทุกวัย โดยเฉพาะผู้ที่ใช้งานข้อเข่าหนัก เช่น ยกของ เดินหรือยืนนานๆ รวมถึงผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกิน โรคนี้เกิดจากการสึกหรอของ กระดูกอ่อนผิวข้อ ที่ทำหน้าที่ป้องกันกระดูกเสียดสีกัน เมื่อกระดูกอ่อนถูกทำลาย ข้อเข่าจึงเริ่มมีอาการปวด ติดขัด บวม และอาจโก่งผิดรูปได้ โรคข้อเข่าเสื่อมจะค่อย ๆ พัฒนาเป็น 4 ระยะ ตั้งแต่เริ่มมีอาการเล็กน้อย ไปจนถึงขั้นรุนแรงที่ไม่สามารถเดินหรือลงน้ำหนักได้ หากเรารู้จักสังเกตอาการในแต่ละระยะตั้งแต่ต้น และดูแลรักษาอย่างเหมาะสม ก็จะช่วยชะลอความเสื่อม ลดความเจ็บปวด และเลี่ยงการรักษาที่ซับซ้อนในอนาคตได้

4 ระยะอาการข้อเข่าเสื่อม

ระยะที่ 1 เริ่มต้น (Early Stage)

• การเปลี่ยนแปลงในข้อเข่า : กระดูกอ่อนเริ่มสึกหรอเพียงเล็กน้อย ยังไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงชัดเจนจากภาพเอกซเรย์
  

• อาการที่พบ :
  

• ปวดเข่าเป็นครั้งคราว โดยเฉพาะเวลาลุกนั่งหรือขึ้นลงบันได
  
• อาจมีเสียง “กร๊อบแกร๊บ” ในข้อเข่า แต่ยังไม่รบกวนชีวิตประจำวันมากนัก
  

• การดูแล :
  

• เริ่มควบคุมน้ำหนัก
  
• ออกกำลังกายแบบไม่ลงน้ำหนักมาก เช่น ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน
  
• ยืดเหยียดกล้ามเนื้อและเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อต้นขา

ระยะที่ 2 เล็กน้อย (Mild Stage)

• การเปลี่ยนแปลงในข้อเข่า : กระดูกอ่อนผิวข้อสึกมากขึ้น ทำให้ช่องว่างระหว่างข้อแคบลง
  

• อาการที่พบ :
  

• ปวดเข่าบ่อยขึ้นและนานขึ้น โดยเฉพาะเวลาเดินหรือยืนเป็นเวลานาน
  
• เข่ามีเสียงดังชัดเจน
  
• ข้อติดขัด เคลื่อนไหวไม่คล่องตัว
• เริ่มเห็นความผิดรูป เช่น ขาโก่งเล็กน้อย
  

• การดูแล :
  

• ใช้การประคบร้อนหรือน้ำอุ่นเพื่อลดอาการปวด
  
• หลีกเลี่ยงการนั่งยองๆ หรือนั่งพับเพียบ
  
• หากมีอาการมาก อาจใช้ยาบรรเทาปวดหรืออาหารเสริมบำรุงข้อ เช่น กลูโคซามีน
  
• เริ่มพิจารณาการกายภาพบำบัด

ระยะที่ 3 ปานกลาง (Moderate Stage)

• การเปลี่ยนแปลงในข้อเข่า : กระดูกอ่อนถูกทำลายมากขึ้น จนกระดูกเริ่มเสียดสีกันโดยตรง
  

• อาการที่พบ :
  

• ปวดและอักเสบอย่างต่อเนื่อง
  
• เข่าบวมจากน้ำในข้อเพิ่มขึ้น
  
• ขาโก่งผิดรูปชัดเจน
  
• เดินลำบาก ขึ้นลงบันไดไม่สะดวก
  
• ลุกนั่งต้องใช้แรงช่วย เช่น พยุงเก้าอี้หรือจับราว
  

• การดูแล :
  

• กายภาพบำบัดเพื่อลดอาการปวดและเพิ่มการเคลื่อนไหว
  
• การฉีดยาลดอักเสบหรือฉีดน้ำเลี้ยงข้อเทียม (Hyaluronic Acid)
  
• ใส่อุปกรณ์ช่วย เช่น สนับเข่า หรือไม้เท้า
  
• เริ่มปรึกษาแพทย์เรื่องการผ่าตัดหากอาการรุนแรงขึ้น

 ระยะที่ 4 รุนแรง (Severe Stage)

• การเปลี่ยนแปลงในข้อเข่า :
  

• กระดูกอ่อนถูกทำลายมากกว่า 60%
  
• น้ำหล่อเลี้ยงข้อเข่าลดลงอย่างมาก
• ข้อเข่าหลวมและติดขัด
  

• อาการที่พบ :
  

• ปวดมากแม้ไม่ได้ใช้งานข้อเข่า
  
• ไม่สามารถลงน้ำหนักได้เต็มที่
  
• เดินแทบไม่ได้ ต้องใช้ไม้เท้าหรือรถเข็น
• ขาโก่งหรือผิดรูปอย่างเห็นได้ชัด
  

• การดูแล :
  

• มักต้องรักษาด้วยการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม (Total Knee Replacement)
  
• หลังผ่าตัดต้องทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพ
  
• ดูแลสุขภาพร่างกายโดยรวมให้แข็งแรงเพื่อให้การฟื้นตัวเร็วขึ้น